بی گمان برای بسیاری از ما پیش آمده که یادمان نباشد سوئیچ ماشین را کجا گذشته ایم و یا برای چند لحظه نام یکی از آشنایان خود را فراموش کرده باشیم. بیشتر این اتفاقات ناشی از مشغله ذهنی و درگیری بوده و چندان نگران کننده به نظر نمی رسد. اما این موارد می تواند مقدمه ای بر عدم تمرکز باشد. عدم تمرکز یکی از مهم ترین مشکلاتی است که در بین انسان ها وجود دارد. بسیاری از افراد از کودکی با عدم تمرکز مواجه بوده و برخی از افراد در نوجوانی و بزرگسالی آن را تجربه می کنند. بی خوابی، استرس، سبک زندگی، شرایط پزشکی و رژیم غذایی از جمله عوامل تأثیرگذار در عدم تمرکز هستند. در این مقاله در نظر داریم به بررسی علت عدم تمرکز و راهکارهایی برای درمان آن بپردازیم. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
عدم تمرکز به چه معناست؟
پیش از این که به بررسی علت عدم تمرکز در افراد بپردازیم، ابتدا تعریفی از عدم تمرکز ارائه می دهیم. بسیاری از افراد گمان می کنند که عدم تمرکز امری عادی و دوره ای می باشد. در حقیقت استرس های روزانه اصلی ترین علت عدم تمرکز به شمار می رود. عدم تمرکز معمولا با پیامدهای بیشتری از فراموشی ساده همراه است و نقش آن در روابط اجتماعی، یادگیری مهارت ها، به دست آوردن اطلاعات جدید و موقعیت های شغلی بسیار مخرب می باشد.
در بسیاری از موارد علت عدم تمرکز می تواند به خاطر تغییرات هورمونی باشد. در صورتی که عدم تمرکز در شدیدترین حالت خود ادامه پیدا کند، می تواند مشکلات شدید روحی و روانی به همراه داشته باشد. بنابراین لازم است در شرایط بحرانی عدم تمرکز، به درمانگر مراجعه کرد. در بسیاری موارد پیش آمده که عدم تمرکز به درستی تشخیص داده نشده است و اطرافیان گمان می کنند که فرد اهمیتی به مسائل نداده و دچار گیجی و حواس پرتی است. این بی توجهی و عدم درک اطرافیان می تواند منجر به خشم، افسردگی و ناامیدی در شخص گردد.
نشانه های عدم تمرکز
گاهی ممکن است احساس کنید که عدم تمرکز در شرایط خاص یا ساعات خاصی از روز شدت می یابد. یا این که ممکن است برخی از اطرافیان به شما بگویند که امروز بسیار حواس پرت، مضطرب یا کاملا بی توجه هستید. عدم تمرکز معمولا با علائم و نشانه هایی همراه است که در ادامه به برخی از آن ها اشاره خواهیم کرد.
– فرد به طور مکرر بسیاری از چیزها را از دست می دهد و در به خاطر سپردن این که هر وسیله در کجا قرار دارد، دارای مشکل است.
– فردی که تمرکز ندارد نمی تواند به درستی تصمیم بگیرد.
– در انجام کارهای سخت بسیار ناتوان است.
– انرژی ذهنی یا فیزیکی لازم برای تمرکز ندارد.
– از روی بی دقتی مرتکب اشتباهات زیادی می شود.
– به طور مرتب مکان ها و وسایل خود را گم می کند.
– شخص در تفکر و حتی نشستن ثابت دچار مشکل است.
– اتفاقاتی که در گذشته بسیار نزدیک اتفاق افتاده را به خاطر نمی آورد.
علت عدم تمرکز چیست و چه تأثیری بر روی عملکرد فرد می گذارد؟
معمولا علت عدم تمرکز در افراد یکسان نیست و هر شخص در زمان های متفاوت و شرایط خاصی آن را تجربه می کند. علت عدم تمرکز می تواند ناشی از عوامل هورمونی، روانشناختی، محیطی، شیمیایی و … باشد. گاهی اوقات مصرف برخی داروها می تواند اصلی ترین علت عدم تمرکز باشد. در این موارد باید با پزشک خود مشورت نمایید. در ادامه مهم ترین علت های عدم تمرکز را مورد بررسی قرار می دهیم. برخی از مهم ترین علل عدم تمرکز عبارتند از:
استرس؛ اصلی ترین علت عدم تمرکز
با اطمینان می توان گفت که اصلی ترین علت عدم تمرکز، استرس و اضطراب می باشد. در حقیقت مغز انسان به گونه ای است که هرگاه احساس خطر نماید، آدرنالین ترشح نموده و استرس را وارد بدن می کند. در حقیقت آدرنالین در ابتدای امر موجب افزایش تمرکز می شود، اما به مرور زمان تأثیر آن از بین می رود و مغز به دلیل استرسی که به او وارد می شود، مجبور به ترشح کورتیزول می شود. در این شرایط تمرکز و تصمیم گیری برای شخص آسان است. اما تداوم کورتیزول عملکرد طبیعی قشر جلوی پیشانی را با اختلال مواجه می کند و همین امر به عدم تمرکز منجر می شود.
بیشتر بخوانیم: راه های کاهش استرس و اضطراب
وسواس های فکری
ممکن است تصور کنید که وسواس فکری موجب احتیاط در کارها می شود، اما در حقیقت این موضوع موجب آسیب به افراد خواهد شد. یکی از اصلی ترین دلایل عدم تمرکز، داشتن وسواس فکری می باشد. چرا که داشتن وسواس و توجه بیش از اندازه به یک موضوع، موجب عدم تمرکز نسبت به کارهای دیگر خواهد شد.
بیشتر بخوانیم: نکاتی در رابطه با وسواس فکری
تکنولوژی روز و استفاده از وسایل الکترونیکی
تکنولوژی به تنهایی می تواند مهم ترین علت عدم تمرکز باشد. تمامی صداهایی که روزانه از وسایل ارتباطی خود می شنویم باعث از بین بردن تمرکز ما می شود. به همین خاطر کاملا طبیعی است هنگامی که در محیطی آرام و به دور از هرگونه شلوغی مشغول کار یا درس خواندن هستیم، عدم تمرکز را تجربه کنیم.
شایع ترین علت؛ اختلالات خواب
اختلالات خواب را می توان شایع ترین علت عدم تمرکز به شمار آورد. بی گمان نمی توانیم منکر تأثیر کیفیت خواب در فعالیت های روزمره خود در زندگی شویم. مشکلات خواب می تواند موجب بی توجهی در کودکان و عدم تمرکز در بزرگسالان شود. کم خوابی عملکرد ذهن را با مشکل روبرو می کند و اجازه نمی دهد که ذهن بازیابی شود. از همین رو یکی از مؤثرترین روش ها برای بهبود تمرکز، تنظیم الگوی خواب می باشد. خستگی مغز را تنها خواب کافی شبانه می تواند از بین ببرد. بنابراین سعی کنید که شب ها زودتر و به قدر کافی بخوابید.
مصرف داروهای شیمیایی
ترکیبات برخی از داروهای شیمیایی اثرات مخربی بر روی مغز می گذارند. به عبارت دیگر انتخاب داروی مناسب و تعداد و دفعات مصرف آن باید به طور صحیح و با مشورت پزشک بررسی شود.
افسردگی
طبق تحقیقات مختلف، نیمی از مردم جهان از افسردگی رنج می برند. این بدان معناست که در ایران نیز نیمی از مردم افسرده می باشند. البته باید خاطر نشان ساخت که این موضوع تنها به ایران محدود نمی شود و گزارش ها حاکی از این است که افسردگی مهم ترین بیماری در قرن ۲۱ به شمار می رود. بهتر است بدانید افسردگی می تواند منجر به ترشح هورمون هایی در مغز شود و این هورمون ها بر روی ذهن ما اثرات مخربی دارند. در نتیجه آن قسمت از مغز دیگر به خوبی گذشته کار نکرده و موجب عدم تمرکز در افراد می شود.
بهترین راه مقابله با افسردگی، ورزش کردن می باشد. البته در شرایطی که این بیماری پیشرفت نموده و به مرحله حاد رسیده است، توصیه ما این است که به پزشک متخصص مراجعه نمایید. زیرا افسردگی می تواند مقدمه ای بر مشکلات بزرگتر در آینده شود.
بیشتر بخوانیم: آشنایی با انواع افسردگی
مصرف دخانیات و مشروبات الکلی
مصرف دخانیات و مشروبات الکلی تأثیرات منفی بر روی مغز و سلول های خاکستری می گذارد. بهتر است این دو عادت غلط را با ورزش کردن ترک نمایید. لازم است در طول روز کمی پیاده روی نمایید یا برخی حرکات کششی را انجام دهید. البته به شرطی که هنگام قدم زدن فکر سیگار کشیدن به سرتان نزند! مطالعات مختلف نشان داده که بهترین راه برای ترک دخانیات و الکل، ترک ناگهانی آن ها می باشد.
تغییرات هورمونی
در بسیاری از موارد تغییرات هورمونی علت عدم تمرکز در افراد هستند. این تغییرات می توانند منجر به خستگی، بی خوابی، خشم، افسردگی و گیجی شوند. هرکدام از این موارد می توانند علت عدم تمرکز باشند.
راهکارهایی طلایی برای درمان عدم تمرکز
پیش تر در خصوص علت های اصلی و شایع عدم تمرکز صحبت کردیم. در حقیقت از نظر بسیاری از افراد عدم تمرکز مشکل چندان مهمی نیست. اما با عمیق شدن این مشکل، تمامی حوزه های زندگی فرد تحت الشعاع قرار می گیرد. در صورتی که برای مقابله با این مشکل اقداماتی انجام دهید، می توانید در همان ابتدای امر از پیشرفت آن جلوگیری کنید. در ادامه چند راهکار طلایی برای افزایش تمرکز را بررسی می کنیم.
تغذیه سالم و رژیم غذایی مناسب
در واقع مواد غذایی سالمی که روزانه مصرف می کنیم، تأثیر بسیار زیادی بر مغز ما می گذارند. این مواد غذایی انرژی مورد نیاز ما در طول روز را تأمین می کنند. از طرفی داشتن رژیم غذایی سالم موجب افزایش تمرکز شده و ذهن را سالم نگه دارد. به عنوان مثال ماهی به دلیل داشتن امگا ۳ و پروتئین لازم موجب تقویت مغز شده و خطر سکته مغزی و بیماری های روانی را به طرز چشمگیری کاهش می دهد. هم چنین ماهی می تواند موجب افزایش تمرکز و تقویت حافظه شود.
ورزش
تحقیقات مختلف نشان داده که انجام تمرینات ورزشی روزانه می تواند مغز را از افکار مزاحم و بی ربط دور کند. از طرفی ورزش برای بدن مفید بوده و عملکرد مغز را بهبود می بخشد.
مصرف داروهای تجویز شده
توجه داشته باشید که داروهای عدم تمرکز باید تحت نظر پزشک تجویز و مورد استفاده قرار بگیرند. مصرف خودسرانه این داروها می تواند مشکلات جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. باید خاطر نشان ساخت که در بسیاری موارد اگر دوز مناسبی از داروها تجویز نشود، با عدم تمرکز شدیدی همراه است.
سخن آخر
در زندگی همه ما اختلالات و مشکلات زیادی وجود دارد که می تواند در دوره ای خاص مشاهده شود. به خاطر داشته باشید که با وجود تفاوت کودکان و بزرگسالان، عدم تمرکز در آن ها بسیار مشابه یکدیگر است. چرا که بسیاری از علائم عدم تمرکز در کودکی قابل تشخیص هستند. بنابراین اگر در کودکی قادر به درمان این مشکل نبوده اید، توصیه می شود با رعایت برخی دستورالعمل ها و عمل به نکات این مقاله، به دنبال افزایش تمرکز خود باشید.