اگر هر کدام از ما بگوییم که تا به حال در زندگی مان با غم و ناراحتی روبرو نشده ایم؛ دروغ گفته ایم. ناراحتی هم مثل همه احساسات دیگر ممکن است در هر فردی به وجود آید. این وضعیت دلایل مختلفی داشته و چند روز، چند هفته یا بیشتر ادامه دارد. اگر این احساس ناخوشایند، بیش از ۲ هفته به طول بیانجامد؛ می گویند فرد دچار افسردگی شده است. این اختلال روحی دارای انواع گوناگونی بوده و در این بخش قصد داریم تا انواع افسردگی را مورد بررسی قرار دهیم:
افسردگی تک قطبی
این مشکل که با اسامی دیگر مانند افسردگی کلاسیک و افسردگی اساسی نیز مورد خطاب قرار می گیرد؛ یکی از شایع ترین انواع افسردگی محسوب می شود. اگر گمان می کنید که این مشکل ریشه در شرایط زندگی دارد؛ سخت در اشتباهید. چرا که منشا این افسردگی اصلا این نیست. چه بسا که افرادی با برخورداری از بهترین شرایط شغلی و اجتماعی، باز هم به این احساس دچار شده و با آن دست و پنجه نرم می کنند. در واقع این مشکل، همان افسردگی شدید است که گاهی بی هیچ علتی رخ داده و زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.
مشکلات ناشی از آن
کسانی که به افسردگی تک قطبی دچار می شوند؛ به شدت احساس ناامیدی و اندوه کرده و خواب راحتی تجربه نخواهند کرد. آنها دچار اختلال در اشتها شده و به پرخوری یا بی غذایی گرایش پیدا می کنند. همچنین این افراد دچار افت انرژی شده و انرژی لازم برای انجام فعالیت های روزانه را نخواهند داشت. افزون بر این آنها خود را مانند یک انسان بی ارزش تصور کرده و دچار احساساتی مثل استرس خواهند شد. بی علاقگی نسبت به انجام کارهایی که تا زمانی مورد علاقه فرد بودند؛ از دیگر آثار این افسردگی محسوب می شود. حتی فکر به نابودی هم به سراغ فرد آمده و او ممکن است اقداماتی در جهت نابودی اش انجام دهد. معمولا علائم ناشی از افسردگی تک قطبی، چند هفته یا چند روز طول کشیده و گاهی در تمام طول عمر بارها تکرار می شوند.
بیشتر بخوانیم: راه های کاهش استرس و اضطراب
افسردگی دو قطبی
یکی دیگر از انواع افسردگی که به سراغ افراد آمده و آنها را دچار احساسات نامطلوب می سازد؛ افسردگی دو قطبی یا مانیک است. احساسات متضاد مثل شادی و غم در این افسردگی رخ داده و احساس شادی معمولا ۱ هفته طول می کشد. پس از آن احساس غم و افسردگی هویدا شده و اینجاست که فرد، احساسات بدی را تجربه خواهد کرد.
آثار مربوط به آن
گاهی فردی که دچار افسردگی دو قطبی شده، حس پوچی پیدا کرده و در وضعیت خواب نیز دچار مشکل می شود. او انرژی کمی داشته و حتی نمی تواند به خوبی تمرکز کند. خستگی، بی علاقگی و حتی فکر به نابودی و مردن هم از دیگر آثار این بیماری به شمار می آیند. اما آثاری که در دوره شادی رخ داده و فرد با آنها درگیر می شود؛ عبارتند از: سرخوشی بیش از حد، اعتماد به نفس کاذب، بیداری طولانی مدت، خلق یک تصویر خوب از خود در ذهن، صدمه زدن به خود، پرانرژی بودن، توهم و تحریکات غیر معمول.
افسردگی مزمن
افسردگی از جمله بیماری هایی است که گستردگی زیادی دارد. یکی از انواع افسردگی که مدت زمان زیاد یعنی ۲۴ ماه به طول می انجامد؛ افسردگی مزمن است. این مشکل تا حدودی شبیه به افسردگی تک قطبی بوده و زندگی روزانه فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. تقریبا آثار مربوط به انواع افسردگی، مشابه بوده و تفاوت چندانی با هم ندارند.
چالش های پیش رو
کسانی که دچار این مشکل می شوند؛ حتی اگر در شادترین لحظات هم قرار گیرند؛ احساس غم را تجربه خواهند کرد. اعتماد به نفس این افراد به شدت کاهش یافته و احساسات منفی را در آنها به وجود می آورد. این بیماران در انجام شغل خود با مشکل مواجه شده و حتی تحصیلات موفقیت آمیزی نخواهند داشت. آنها دچار اختلال در اشتها و خواب شده و از اجتماع کناره می گیرند. کسانی که به افسردگی مزمن دچار می شوند؛ احتمال اینکه قبل از آن یا حتی در طول دوره بیماری به افسردگی تک قطبی مبتلا شوند؛ زیاد است. در هر حال برخی از افراد این مشکل را پذیرفته و با وجود آن زندگی را ادامه خواهند داد.
افسردگی قبل و بعد از زایمان
بارداری یکی از حساس ترین دوره های زندگی هر زنی است. همه خانم ها برای مادر شدن، مشکلاتی را به جان می خرند. جدای از ۹ ماه بارداری و تحمل وضعیت دشوار آن، افسردگی قبل و بعد از زایمان هم به سراغ خانم های باردار می آید. این مشکل که یکی از سخت ترین انواع افسردگی محسوب می شود؛ ریشه در تغییرات هورمونی داشته و مغز را دچار اختلال می سازد. همچنین خلقیات فرد نیز تغییر کرده و مانند سابق نخواهد بود. گاهی حتی وضعیت بد جسمی هم در کنار این افسردگی پیدا شده و فرد را درگیر می سازد.
بیشتر بخوانیم: روانشناسی خانواده چیست و چه کاربردهایی دارد؟
مادران باردار و افسرده در معرض این آثار
هر یک از انواع افسردگی، آثار مختص به خود را دارند. مثل آثار مربوط به افسردگی قبل و بعد زایمان که درست مانند افسردگی تک قطبی بوده و در زنانی که پیش از این، افسردگی های دیگری را تجربه کرده اند؛ بیشتر رخ خواهد داد. برای مثال مادرانی که به این افسردگی مبتلا می شوند؛ دائما گمان می کنند خود یا فرزند داخل شکمشان در معرض خطر و آسیب هستند. آنها با وجود این نگرانی نمی دانند چطور از خود یا فرزندشان مراقبت کنند. عجیب است که گاهی فکر صدمه زدن هم در مغز خطور کرده و مادر به این فکر می افتد که یا به خود یا به فرزندش آسیب بزند. خشم، اضطراب و غم هم از دیگر آثار مربوط به این بیماری محسوب می شوند.
افسردگی سایکوتیک
افسردگی سایکوتیک یکی از شدیدترین انواع افسردگی محسوب شده و به نوعی با افسردگی تک قطبی در ارتباط است. در واقع افرادی که به افسردگی تک قطبی دچار می شوند؛ گاهی از واقعیت دور شده و دچار توهمات غیر واقعی و ذهنی می شوند. حتی کار این بیماران به هذیان نیز کشیده شده و آنها مسائلی را در ذهن درک خواهند کرد که در واقعیت، وجود خارجی ندارند. افسردگی سایکوتیک باعث می شود تا افراد به یک باور اشتباه دست یافته و کاملا آنها را واقعی فرض کنند. از دیگر آثاری که مربوط به این بیماری بوده و نوعی اختلالات جسمی به حساب می آیند؛ حرکت بسیار آهسته و یا بدون حرکت بودن می باشند.
افسردگی دیسفوریک
افسردگی دیسفوریک، یکی از رایج ترین انواع افسردگی است که بین خانم ها رخ می دهد. قاعدگی یکی از دشوارترین دوره های زندگی هر زن است که هر ماه به سراغ او می آید. این دوره نه تنها با دردهای جسمانی زیادی همراه می باشد؛ بلکه ناراحتی های روحی و روانی را نیز در پی خواهد داشت. به طوری که همه خانم ها پیش از قاعدگی، یک دوره کوتاه افسردگی و ناراحتی را تجربه می کنند. البته این افسردگی، مانعی برای انجام کارهای روزانه نبوده و تنها برخی از آثار را به دنبال خواهد داشت.
نشانه های بد این افسردگی
آثار مربوط به این دوره شامل احساس غم و اندوه شده و فرد حتی بی هیچ دلیلی درون خود احساس ناراحتی می کند. حتی او نوسانات شدید رفتاری را نیز تجربه کرده و سردرد، اضطراب، انرژی بسیار کم، اختلالات خواب و تمرکز، عصبانیت، زیاده روی در غذا خوردن، درد مفصل، سردرد و نفخ را هم پشت سر می گذارد. این علائم پس از پایان دوره قاعدگی به اتمام رسیده و زمان آغاز آنها هم بعد از تخمک گذاری است.
افسردگی مقطعی
افسردگی مقطعی یا موقعیتی هم از دیگر انواع افسردگی است که در یک مقطع خاص زندگی روی داده و فرد را دچار چالش های روانی خواهد کرد. مثلا ممکن است فرد در مقطع مشخصی از زندگی، یکی از عزیزانش را از دست بدهد. اینجاست که دچار افسردگی شده و دیگر زندگی معنایش را از دست خواهد داد. البته به جز مرگ عزیزان، عوامل دیگری هم در بروز این افسردگی دخیل می باشند. برای مثال ممکن است فرد در مواجهه با مشکلات شدید مالی دچار این مشکل روانی شود. مسائل عاطفی هم در آن اثر نهاده و زمینه ساز ظهور این افسردگی خواهند بود. طلاق، بیکاری و بیماری هم هر یک در تشکیل این افسردگی اثرگذار بوده و دوره سختی را برای فرد در پی خواهند داشت.
آثار منفی این افسردگی
متاسفانه این نوع افسردگی آثار خیلی زجرآوری را به دنبال داشته و گاهی با گذشت ۹۰ روز پس از اتفاق، خود را نشان می دهد. افرادی که به این افسردگی مبتلا می شوند، اشتهای سابقشان را از دست داده و مدام گریه می کنند. آنها علاوه بر ناراحتی، دچار حس ناامیدی نیز می شوند. خوابشان مختل شده و حس خستگی، دست از سر آنها بر نخواهد داشت. گوشه گیری، اضطراب و احساس درد در نواحی مختلف بدن، از دیگر آثار منفی آن به شمار می آیند.
افسردگی فصلی
یکی از شایع ترین انواع افسردگی، افسردگی فصلی است. در فصول خاصی از سال مانند زمستان، این مشکل به افراد روی آورده و آنها را دچار بحران های روانی جدی خواهد کرد. معمولا این افسردگی در تمام مدت زمستان به درازا کشیده و با تغییر فصل پایان می یابد. بهار که فصل نوشکفتگی است، بهانه خوبی برای اتمام این بیماری می باشد.
آثار محرز این افسردگی
اگر بخواهیم آثار مربوط به این نوع افسردگی را مورد بررسی قرار دهیم؛ باید بگوییم که افسردگی فصلی هم مثل سایر انواع افسردگی، احساس نیاز به خواب بیشتر را در فرد تقویت می کند. ناراحتی حس دیگری است که در فرد به وجود آمده و حس ارزشمند بودن را از او سلب خواهد کرد. حتی بعضی از افراد در زمستان و به دنبال افسردگی فصلی، وزن بیشتری پیدا کرده و از اجتماع نیز کناره گیری می کنند.
بیشتر بخوانیم: نکاتی در رابطه با وسواس فکری
افسردگی غیر معمول
یکی از انواع افسردگی که رایج بوده و در بعضی از افراد ظاهر می گردد؛ افسردگی آتیپیک یا غیر معمول است. افرادی که به این افسردگی مبتلا می شوند؛ حساسیت شدیدی به طرد شدن پیدا کرده و تحمل انتقاد را ندارند. آنها از بدن خود تصویر منفی در ذهن ساخته و آن را قبول نخواهند کرد. گاهی حس سنگینی در پا و بازو ایجاد شده و بیش از ۱ ساعت به طول می انجامد. اختلالات خواب هم دامنگیر فرد شده و ممکن است به بی خوابی یا خوابیدن بیش از اندازه عادت پیدا کند. حتی حس درد هم در اعضای مختلف بدن به وجود آمده و اشتها نیز دچار تغییر خواهد شد. معمولا اشتها افزایش یافته و به دنبال آن افزایش وزن رخ می دهد.
سخن پایانی
همه ما ممکن است در دوره ای از زندگی مان به انواع افسردگی دچار شویم. حتی اگر در ظاهر خود را شاد نشان دهیم؛ باز هم ممکن است انواع افسردگی در وجودمان ریشه کرده باشند. البته افسردگی یک غول ترسناک نیست. بلکه یک بیماری دوره ای است که برای مدتی به سراغمان آمده و بعد ناپدید خواهد شد. مهم این است که قدرت پذیرش این مشکل را داشته باشیم و در صورت تشدید مسئله به روانشناس بالینی مراجعه کرده و راه حل اساسی را از او بخواهیم. چرا که یک زندگی شاد و سالم، حق مسلم همه ما انسان هاست. پس آن را از خود دریغ نکنیم!
